CEVAP: Şafiî ve Hanbeli mezheplerine göre sermaye sahibinin mudarebe malından bir şey satın alması sahih değildir. Hanefî ile Maliki mezhebine göre ise caizdir. Mudaribin de mudarebe malından bir şey satınalması da böyledir. Yalnız Hanbelî mezhebine göre kazanç elde edilmemişse mudaribin mudarebe malından bir şey satın alması caiz olur. Yani bu noktada Hanbelî mezhebi Hanefî mezhebiyle aynı görüşü paylaşmaktadır.

 

CEVAP: Soruda Geçen mudarebe muamelesi sahih değildir. Bir defa mııdarebenin sahih olabilmesi için birkaç şart vardır. Bu şartlardan birisi de sermayenin teslim edilen bir "ayn" olması gerektiğidir. Sermaye borç olursa sahih değildir. Dolayısıyla böylesi bir alışverişte kazanç mudaribindir. Tabiatıyla ziyanı da o çekecektir ve alacaklıya vermesi gereken borç. zimmetindedir. Bu görüş, imam Azam "a göredir. İmameyn'e göre ise iş tam tersidir. Yani kazanç da zarar da sermayedarındır.

 

CEVAP: Ziyan, mudarip ile sermayedar arasında olmak şartıyla mudarebe akdi yapılırsa, mudarebe sahih, şart fasittir. Ziyan olduğu takdirde sermayedara aittir.

 

CEVAP: Mudarip, sermayedarın izni olmadan mudarebe malı namına borçlanamaz. Alınan borç mudaribe aittir. Ziyan da kazanç da kendisine aittir. Mesela sermaye bir milyon, alınan şey iki milyon lira değerinde ise yarısı mudarebe şirketi, diğer yarısı da mııdarıba aittir. Ziyan da kazanç da kendisinindir.

 

CEVAP: Hanefi mezhebine göre kazanç ancak bölüşülme halinde ortaya çıkar. Bölüşmek ise sermayenin sahibine iadesiyle mümkün olabilir. Hatta sermaye, geri verilmeden önce kazanç bölüşülür ve sermaye mudaribin elinde kalırsa, yapılan taksim sahih olmaz. Öyle ki. kalan mal mudaribin elinde helak olursa mudarib ile sermayedarın teslim aldıkları şeyin sermayeden sayılması için geri verilmesi gerekir. Peygamber (sa.) buna işareten şöyle buyurmaktadır: "Müminin hali tüccarın hali gibidir. Sermaye, sahibine sağ salim kalmadıkça kazancı da kendisine salim kalmaz. Müminin de farzları sağ salim kalmadıkça nafileleri salim kalmaz." Şafiî mezhebine göre kazanç ortaya çıktığı gibi sermayedar ile müdaribin payları da ortaya çıkar. Yalnız bölüşme olmadan önce taraflardan birisinin hissesini alması caiz değildir.

 

CEVAP: İslâm'ın kabul etmediği bir usul ile mal elde etmiş olan bir kimse ile ortak olmak caiz değildir. Çünkü servetin tamamı veya bir kısmı meşru olmayan birisiyle yapılan ortaklık, haram ve helâl olan malların birbirine karışmasına ve ortaklığın habis bir mal üzerine teessüs etmesine yol açmaktadır.